‘Zorg ondergaat enorme verandering. Dat vraagt ander vastgoed’
Moderne ziekenhuisgebouwen, beter passende huisvesting voor senioren en verdere transformatie van klassieke instellingsterreinen naar gemengde woon- annex zorglocaties. Volgens Henri Soepenberg, directeur van ZorgID, een onderdeel van VolkerWessels Vastgoed (onderdeel van VolkerWessels), is er nog een wereld te winnen.
Soepenberg (52) geeft sinds twee jaar leiding aan ZorgID. Daarvoor werkte hij in directiefuncties bij diverse zorgaanbieders. Hij begrijpt de grote veranderingen die de zorgwereld de afgelopen tijd heeft doorgemaakt maar al te goed. “De financiering van bijvoorbeeld de ouderenzorg is ingrijpend gewijzigd. Wonen en zorg zijn van elkaar gescheiden. Allerlei taken zijn overgeheveld naar de gemeente. En een deel van de zorg moet door de participatiesamenleving worden geleverd. Dat zorgt voor een enorme cultuurverandering. ”
Zelfstandig wonen
De focus van ZorgID ligt - in het verlengde van die verandering- op het zo lang mogelijk zelfstandig wonen van ouderen. De samenleving zal de komende decennia nog veel nadrukkelijker de gevolgen van vergrijzing ondervinden, denkt Soepenberg. “Demografische cijfers liegen niet; er komen veel meer heel oude mensen. Zij zullen in hun laatste levensfase behoefte hebben aan zorg en ondersteuning. Als mensen afhankelijk worden van zorg, of zijn aangewezen op een rolstoel of een rollator, dan vraagt dat ook iets van de woning waarin ze verblijven. Die moet daarvoor geschikt zijn. Of geschikt worden gemaakt; met hellingbanen, bredere deuren en een grotere badkamer.”
Een groot deel van hen zal, zo verwacht Soepenberg, zelfstandig blijven wonen. Maar hij verwacht ook een zekere nieuwbouwvraag. “Wij denken dat een deel van die ouderen toch graag wat meer geclusterd wil wonen. Zij hebben behoefte aan onderling contact. Of dagbesteding. Dergelijk welzijnsaanbod is makkelijker groepsgewijze te organiseren.”
Grote aantallen
Met het door VolkerWessels ontwikkelde, heel snel te bouwen MorgenWonen kan volgens hem in die vraag worden voorzien. “Als we ons concept voor een heel duurzame woning doorontwikkelen naar een levensloopbestendige woning, dan combineren we het beste van twee werelden. We zijn met een eerste corporatie daarover in gesprek. Uiteindelijk verwacht ik dat we grote aantallen van dergelijke woningen voor de huisvesting van ouderen kunnen afzetten.”
Dergelijke duurzame en tevens levensloopbestendige bouw hoeft zich volgens hem niet te beperken tot alleen rijtjeswoningen. In de toekomst hoort wellicht gestapelde bouw eveneens tot de mogelijkheden. Soepenberg verwacht daarvoor niet alleen belangstelling in de sociale sector. “Corporaties hebben een roerige tijd achter de rug. Het kabinet heeft de verhuurdersheffing opgelegd en een nieuwe Woningwet ingevoerd. De sociale taak staat weer centraal. Ik zie bij tal van corporaties meer belangstelling ontstaan voor de ontwikkeling en exploitatie van zorg gerelateerd vastgoed.”
Dat is niet alleen een kwestie van nieuwbouw. Soepenberg ziet ook een omvangrijke herontwikkelingsopgave. “Corporaties en zorgaanbieders nemen afscheid van verouderde verzorgingshuizen uit de jaren zestig en zeventig. Om wonen op een betere manier te combineren met vormen van zorg zal een deel van die gebouwen opnieuw worden ingericht. Nieuwe zorgaanbieders zullen daarbij hun intrede doen.”
Ook beleggers ontdekken die markt, zo zegt Soepenberg. “Binnen- en buitenlandse investeerders tonen de laatste tijd meer interesse voor de woningmarkt speciaal voor senioren. Vroeger toonden ze vooral belangstelling voor het meer luxe of heel luxe zorgsegment. Inmiddels tonen zij ook belangstelling voor het middensegment.”
Omgekeerde integratie
Daarnaast is ZorgID betrokken bij ‘omgekeerde integratie’. “De zorg voor mensen met een verstandelijke beperking vindt deels plaats in heel kleine voorzieningen. Om de zorg efficiënter en goedkoper te maken, hebben zorgaanbieders behoefte aan een wat grotere schaal. Daarvoor moeten nieuwe gebouwen worden gemaakt. Of bestaande verbeterd. Hier en daar hebben we nog te maken met heel grote instellingsterreinen. Dan kan het interessant zijn door revitalisering van gebouwen of de ontwikkeling van nieuwbouw en de toevoeging van reguliere woningen tot een andere menging te komen. Dat hebben we de afgelopen jaren op het terrein van de Sterrenberg in Huis ter Heide gedaan. Daar zijn enkele honderden woningen toegevoegd. Volgend jaar wordt de laatste bouwfase afgerond. We hebben dat ook in Drachten met Park Suyderwijk gedaan.” Gaat dat goed? “Sommige oude en nieuwe bewoners waren aanvankelijk sceptisch over hun nieuwe woonomgeving, maar het zijn mooie woonplekken geworden. Met een grote betrokkenheid van bewoners bij elkaar. Bijvoorbeeld op Sterrenberg gebeurt van alles. Veel nieuwe bewoners zijn daar actief als vrijwilliger.”
Een aantal terreinen van psychiatrische ziekenhuizen leent zich, zo zegt Soepenberg, eveneens voor dergelijke veranderingsprocessen. “Veel instellingen hebben te maken met een overschot aan gebouwen. Ook daar groeit de belangstelling voor een andere invulling.” Hij plaatst wel een kanttekening bij de locatie. “Het is belangrijk dat zich bewoond gebied in de buurt bevindt. Anders ontbreekt het aan voldoende voorzieningen.”
Ziekenhuizen
Verder kijkt ZorgID naar de vernieuwing van ziekenhuisvoorzieningen. “Nederland telt een groot aantal zogeheten streekziekenhuizen. Deze ondergaan een verandering. Patiënten liggen veel korter in het ziekenhuis. Het accent verschuift naar dagbehandeling. Bovendien krijgt de medische zorg nog meer dan nu een sterk technologisch karakter. Dat vraagt om ander vastgoed. We bekijken met diverse partijen of we daar een nieuw gebouwconcept voor kunnen ontwikkelen. Daarbij gaat het niet alleen om het maken van een gebouw, maar ook om financiering en onderhoud voor de lange termijn. Daar kunnen we als concern heel ver in gaan.”
Door Bert Pots